กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (IBS) – โรคเรื้อรังที่ไม่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย

กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (IBS) เป็นโรคที่มีอาการเกี่ยวข้องกับลำไส้ใหญ่ ซึ่งมักแสดงออกมาในรูปแบบของการเปลี่ยนแปลงในการขับถ่าย เช่น ท้องเสีย ท้องผูก หรือท้องอืด แม้ว่าจะไม่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย แต่โรคนี้สามารถส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตได้ เนื่องจากอาการที่เกิดขึ้นมักทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบายตัว การรักษา IBS มักเกี่ยวข้องกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร การจัดการกับความเครียด และบางกรณีอาจต้องใช้ยาร่วมด้วยเพื่อควบคุมอาการ ( mô tả bài viết )

1. กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (IBS) คืออะไร?

กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome – IBS) เป็นความผิดปกติทางการทำงานของระบบทางเดินอาหารที่ทำให้เกิดอาการเรื้อรังในลำไส้ใหญ่โดยไม่มีการติดเชื้อหรือความเสียหายของโครงสร้าง IBS เป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของการปวดท้องและการรบกวนการขับถ่ายในผู้ใหญ่

2. สาเหตุของ IBS

แม้ว่าจะยังไม่สามารถระบุสาเหตุที่ชัดเจนได้ แต่ IBS เกี่ยวข้องกับปัจจัยดังนี้:

• ความผิดปกติของการเคลื่อนไหวของลำไส้
• ความเครียดและความวิตกกังวลที่ยืดเยื้อ
• การสูญเสียสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน (พบมากในผู้หญิง)
• ประวัติการติดเชื้อทางเดินอาหาร
  

3. อาการที่พบบ่อย

อาการและอาการแสดงของกลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน
อาการและอาการแสดงของกลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (IBS) ที่พบบ่อยคือปวดท้อง ท้องผูก และท้องเสีย อาการเหล่านี้อาจเกิดขึ้นอย่างเดียวหรือรวมกัน:

• ปวดท้อง หรือการบีบรัดที่ท้องหรือท้องอืดที่เกี่ยวข้องกับการขับถ่าย
• การเปลี่ยนแปลงในลักษณะของการเคลื่อนไหวของลำไส้
• การเปลี่ยนแปลงในความถี่ในการขับถ่าย

อาการปวดท้องไม่มีลักษณะเฉพาะที่แน่นอน ไม่มีตำแหน่งที่ชัดเจน ผู้ป่วยอาจรู้สึกปวดบริเวณกรอบลำไส้ใหญ่ อาการปวดจะเพิ่มขึ้นหลังจากรับประทานอาหาร หรือแม้กระทั่งไม่ทานอาหารก็อาจทำให้ปวดท้องได้ ทำให้ผู้ป่วยต้องหยุดทานอาหาร และการทานอาหารที่ไม่คุ้นเคยอาจทำให้เกิดอาการปวดท้องได้ ปัจจัยอื่นๆ เช่น ความเย็นหรือความร้อนก็สามารถทำให้เกิดอาการปวดได้ อาการปวดอาจเกิดขึ้นต่อเนื่องหลายวันหรืออาจแค่ 1-2 วัน บางครั้งอาจปวดหลายวันภายในเดือน แต่บางคนอาจปวดแค่ครั้งเดียวในหลายเดือน

อุจจาระเหลวหรือมีเมือก: อุจจาระอาจเหลวหรือมีเมือกผสมกับอุจจาระหรือมีฟอง ปริมาณเมือกหรือฟองจะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับแต่ละผู้ป่วย

อุจจาระแข็ง: อุจจาระจะมีลักษณะแข็งและแน่น การขับถ่ายลดลง < 3 ครั้งต่อสัปดาห์ นอกจากอุจจาระแล้วอาจมีเมือกหุ้มอยู่ด้านนอก

นอกจากนี้อาการที่เกี่ยวข้องกับท้องก็พบได้บ่อย เช่น ท้องอืด, ท้องหนัก, การผายลมบ่อย, เบื่ออาหาร, ทานอาหารไม่อร่อย แต่ไม่มีอาการลดน้ำหนัก สภาพร่างกายทั่วไปไม่ได้รับผลกระทบมากนัก อาการอื่นๆ นอกเหนือจากทางเดินอาหารที่อาจพบได้คือปวดหัว, นอนไม่หลับ, อารมณ์ร้อน

4. การรักษาและการควบคุม

🔹 ไม่ใช้ยาปฏิชีวนะหรือยาต้านการอักเสบ:
เนื่องจาก IBS ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ การรักษาจะเน้นที่การควบคุมอาการและปรับปรุงคุณภาพชีวิต

🔹 วิธีการเสริม:

• การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร: จำกัดการรับประทานแลคโตส, กลูเตน, หรืออาหารที่ทำให้ท้องอืด
• การจัดการความเครียด: การทำสมาธิ, โยคะ, การบำบัดทางจิตใจ
• การเสริมจุลินทรีย์ (โปรไบโอติก) เพื่อปรับสมดุลจุลินทรีย์ในลำไส้
• การใช้ผลิตภัณฑ์เสริมจากสมุนไพรที่ช่วยควบคุมการเคลื่อนไหวของลำไส้และลดการบีบตัว

กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวนไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต แต่สามารถดำเนินไปตลอดชีวิตหากไม่ถูกควบคุมอย่างดี การเข้าใจอย่างถูกต้องเกี่ยวกับ IBS และการสร้างวิถีชีวิตที่ดีเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการ “อยู่ร่วมกับโรคนี้ได้